“Memlük“ kelimesi bir şeye sahip olmak manasına gelen arapça “meleke“ fiilinden türetilmiş bir ism-i mef’uldür. Sözlük manası, “sahibinin mülkiyet ve tasarrufu altında olan şeyler“ demektir. Ancak bu tabir, özellikle “Bir kimsenin mülkiyetinde bulunan esir“ karşılığı olarak kullanılmıştır. Hem erkek hem kadın esiri içine alır.
Memlük kelimesi, Kur’an- ı Kerim’de yalnızca bir yerde ve abd (köle) kelimesinin sıfatı olarak geçmektedir. Bunun yanında bir kaç yerde, sahip olunan köle ve cariyeler için yine “meleke“ fiili kullanılmıştır. Memlük tabiri, hadis -i şeriflerde ise erkek ve kadın ayırımı yapılmaksızın, “abd“ karşılığı olarak bütün köleler için kullanılmıştır.
Başlangıçta bütün köleleri içine alan “memluk“ tabiri, zamanla hususi bir mahsiyet kazanmış, eş anlamlı “abd ve rakik“ tabirlerinden farklı bir manada kullanılmıştır. Bu tabirin kazandığı yeni anlam, harplerde esir edildikten ya da esir tüccarlarından satın alındıktan sonra asker olarak yetiştirilen köle karşılığı olmuştur. Bu köleler (memlukler) çoğu kere hediye veya vergi olarak ta gönderilirlerdi.
(Kitabın İçinden)
