KAMPTA KUVVET VE HAREKET
Takımyıldız
Bilimin izindeki rengârenk sayfalar neşe dağıtmaya devam ediyor. Bilim Apartmanı, Matematik Parkı, Işık ve Ses Müzesi derken şimdiki durağımız Kampta Kuvvet ve Hareket. Sinekkapan ailesinin fertleri Pekmez Hanım, Tahin Bey, Üzüm ve Susam’ın tatlı kamp gününe misafir olacağımız bu kitap, gündelik anlarımızın ardındaki bilimsel gerçekleri tüm eğlencesiyle önümüze seriyor. Takımyıldız’ın renkli galaksisinde yepyeni bir güne hoş geldiniz. Haydi kampa!
***
KAMP MACERASI BAŞLIYOR!..
Sinekkapan ailesi, yaşadıkları kentin yakınındaki Kaplumbağa Dağı’na kamp yapmaya geldi. Yanlarında getirdikleri kameralı dronla tüm kamp macerasını kaydettiler. Uçurtma uçurdular, top oynadılar, kozalakları fırlattılar. Gün boyunca hareket hiç bitmedi. Elbette bunda kuvvetlerin rolü vardı. Günün sonundaysa unutamayacakları bir sürpriz onları bekliyordu.
Tema: Dünyanın İşleyişi
Kavramlar ve Anahtar Sözcükler: BİLİM VE TEKNOLOJİ, kuvvet ve hareket, itme ve çekme kuvveti, yerçekimi, kaldırma kuvveti, basınç, ivme, basit makineler, gözlem, yenilikçi düşünme, bilim okuryazarlığı
Her Yaş İçin
Kitaptan
Çadırın kurulacağı yere ilk ulaşan Üzüm oldu. Çekim yapmak için dronunu hazırlamaya girişti. Herkes gelince eşyaları indirdiler, elma dolu fileyi ağaca astılar. Tahin Bey çadırı kurdu. Kazıkları çekiçle yere çakarak çadırı sabitledi. Susam, ilk iş olarak çok sevdiği cevizleri getirdi. Sonra da eşyaları çadıra taşıdılar. Tekerlekli kamp arabası bu sırada çok işe yaradı. Herkesin neşesi yerindeydi.
Çadırın kazıklarını yere çakmak için itme kuvveti, tekerlekli kamp arabasını çekmek için de çekme kuvveti gerekir. İtme ve çekme kuvvetleri sayesinde nesneler hareket eder. Bu iki kuvvet birbirine zıt yöndedir. İtme kuvvetinin yönü, kuvvetin kaynağından öteye doğrudur. Çekiçle kazıklara uygulanan itme kuvveti, kazıkların çekiçten öteye doğru hareket ederek toprağın içine girmesini sağlar. Çekme kuvvetinin yönü de kuvvetin kaynağına doğrudur. Kamp arabasına uygulanan çekme kuvveti, kamp arabasının, onu çeken kişiye doğru hareket etmesini sağlar.
***
Salları yüzdürürken hem eğlendiler hem yoruldular. Sonra da kamp alanına döndüler. Üzüm’ün elleri çamur içinde kalmıştı. Kamp duşuyla ellerini yıkadı. Tahin Bey, plastik bir şişenin tabanına delikler açarak kamp duşu yapmayı bir arkadaşından öğrenmişti. Şişenin kapağı açılınca su alttaki deliklerden dışarı akıyor, kapanınca da akmıyordu. Bu kamp duşu o kadar kullanışlıydı ki “Artık bunu hep yaparız” diye düşündü Tahin Bey.
Basınç, bir yüzeye dik olarak etki eden bir kuvvettir. Havanın da bir basıncı vardır. Kamp duşunun işleyişinde hava basıncı etkilidir. Şişenin kapağı kapalıyken dışarıdaki hava basıncı içerideki basınçtan fazladır. Dışarıdaki hava basıncı, suyun küçük deliklerden dışarı çıkmasını engeller. Kapak açıldığında da şişenin içine hava dolar. Böylece dışarıdaki ve içerideki basınç dengelenir. Su, yerçekimi kuvvetinin de etkisiyle küçük deliklerden dışarı akar.
***
Top oynamak için herkes hazırdı. Çocuklar, babalarıyla birlikte tepeye çıktılar ve burada yakan top oynamaya başladılar. Tahin Bey uzun süredir yakan top oynamamıştı. Susam ve Üzüm arasında gidip gelen toptan kaçması gerekiyordu. Çocuklar babalarına topu tüm kuvvetleriyle fırlatıyorlardı. Tahin Bey toptan kaçmayı bir türlü başaramıyordu. Acaba bunu çocukları güldürmek için mi yapıyordu?
İnsan vücudu kaslar, kemikler, bağlar ve eklemler sayesinde hareket eder. Kaslar kasılınca boyları kısalır. Bu da kasların bağlı olduğu kemikler üzerinde çekme kuvveti oluşturur. Çekme kuvvetinin etkisiyle kemikler hareket eder. Eldeki topu havada tutmak için de kuvvet gerekir. Omuz ve dirsek arasındaki kaslar kasılınca dirsek ve el arasındaki kemik üzerinde çekme kuvveti oluşur. Böylece el havaya kalkar ve topu havada tutar. Yürümek, koşmak, zıplamak gibi hareketler de hep kasların oluşturduğu bu çekme kuvveti sayesinde gerçekleşir.
